نسبت میان علم و فلسفه
تاریخ انتشار: ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۳۵۴۴۵
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، هر شاخە علمی دارای بنیانهایی فلسفی است که ارتباطات میانرشتهای بر اساس همین بنیانها ایجاد میشود.
الناز شیری (مدیر گروه علمی تخصصی جامعهشناسی نظری) و فرهاد بیانی (مدیر گروه علمی تخصصی جامعهشناسی علم، معرفت و فناوری) در مقالهای با عنوان «بنیادها و تحوالت فلسفی جامعهشناسی در ایران» به این موضوع پرداختهاند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
* وابستگی علم به فلسفه با توجه به بنیانهای فلسفی
علم و فلسفه از ابتدای پیدایش انسان و حیات انسانی وجود داشتهاند و ارتباط این دو با یکدیگر، استقلال معرفتی آنها را زیر سوال نمیبرداین پژوهشگران در این مقاله مینویسند بنیانهای فلسفی نه تنها وابستگی علم به فلسفه را تأیید نمیکند بلکه بیانگرچند نکتە اساسی و مهم است:
نخست آنکه، علم و فلسفه از ابتدای پیدایش انسان و حیات انسانی وجود داشتهاند و ارتباط این دو با یکدیگر، استقلال معرفتی آنها را زیر سوال نمیبرد. دوم بنیانهای فلسفی در علوم بخصوص علوم انسانی و اجتماعی مانند جامعهشناسی نشان میدهد که معرفت علمی و معرفت فلسفی هر دو در راستای بهبود زندگی انسانی به بقای خود ادامه دادهاند و قادر هستند بسترهای مناسبی را برای رشد، توسعه و پیشرفت جوامع انسانی مهیا کنند. سوم، برخالف این که دیدگاهی وجود دارد که معتقد است علم در سده هجدهم از فلسفه جدا شد، اما دیدگاه دیگری با استدلالهای مستدل وجود دارد که علم و فلسفه از هم جدا بودهاند ودر سده هجدهم با افزایش تفکیکیافتگی و پیچیدهتر شدن نظام تقسیم کار اجتماعی، فلاسفه ازدانشمندان جدا شدند.* رابطه علم و فلسفه در سده هجدهم میلادی
پرسشهای فلسفی و پرسشهای علمی با اهداف خاص خود نزد حکمای پیش از سده هجدهم میلادی کاملا تفکیک شده بودند و هر پرسشی به سبک خاص خود پاسخ داده میشدبه زعم این نویسندگان یکی از مهمترین پشتوانههای این دیدگاه در متون تاریخی مانند سفرنامههای جهانگردان دیده میشود. سند معتبر دیگر، استراتژی پژوهش افرادی مانند بوعلیسینا است که در هنگام تفلسف به قیاس و معرفت فلسفی میپرداخت و در هنگام آزمایشهای پزشکی از استقرا استفاده میکرد.
به عبارت دقیقتر، پرسشهای فلسفی و پرسشهای علمی با اهداف خاص خود نزد حکمای پیش از سده هجدهم میلادی کاملا تفکیک شده بودند و هرپرسشی به سبک خاص خود پاسخ داده میشد.
* رابطه علم و فلسفه با حیات اجتماعی انسان
این پژوهش بیان میکند که با وجود همە این تفاوتها، جهانبینی علمی ناشی از تفکری فلسفی است که انسجام درونی و منطقی حاصل از آن در هستیشناسی دانشمندان به خوبی ظهور یافته است. این تفکر فلسفی بر اساس بسترهای اجتماعی، تاریخی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دستخوش تحولاتی شده است، اما رنگ نباخته و هم چنان بنیادهای معرفتی و هستیشناختی علم را تشکیل میدهد.
علاوه بر این، بدون برخورداری از فلسفە زندگی و جهانبینی مشخص، ادامە حیات اجتماعی برای انسان میسر نخواهد بود و همین موضوع نشان میدهد بهرغم استقلال علم از فلسفه، پیوندهای عمیق و ظریفی میان علم و فلسفه وجود دارد.
* ارتباط جامعهشناسی در ایران با تحولات فلسفی
شیری و همکارش بر این باورند که تحولات تفکر جامعهشناختی در ایران نیز همانند سایرکشورهای جهان ارتباط متقابلی با تحولات فلسفی در هستیشناسی کنشگران اجتماعی دارد و پرداختن به این موضوع از ضرورتهای علم جامعهشناسی است. در ضمن، همسو با دیدگاهی که این فرضیه را رد میکند که فلسفه صرفا مبتنی بر یافتههای ذهنی است و پیوندی با جهان بیرون ندارد.
جمع بندی این مقاله بر این ایده استوار است که پیوندهای علم و فلسفه نشان میدهد که تفکر فلسفی بهعنوان بنیانهای فکری جامعهشناسی در پیوندی عمیق با جهان بیرون است و تغیرات در بسترهای اجتماعی و مادی و اینجهانی به تحولات معرفتی میانجامد که ناگزیر فلسفە زندگی هر کنشگری را تحت تاثیر خود میگیرد.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: جامعه شناسی تحولات فلسفی پژوهش خوان ایران جامعه شناسی علم و فلسفه خاص خود
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۳۵۴۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ارمغان روانشناسان و مشاوران، بهرورزی و فضیلت مندی در زندگی
به گزارش خبرگزاری مهر، سردار سعید منتظرالمهدی در یادداشتی به مناسبت روز روانشناس و مشاور با بیان اینکه مراتب قدردانیم را از این قشر دغدغهمند و دلسوز در راستای سلامت روان جامعه اعلام میدارم، گفت: حضور و فعالیت روانشناسان و مشاوران در سازمان بزرگ انتظامی کشور نیز منشاء خیر و مفید فایده بوده است.
وی در ادامه یادداشت یادآور شد: بیش از یک سده از جای گرفتن روان شناسی «علم النفس» در متون دانشگاهی ایران میگذرد وزمینه برای نشر و اشاعه این رشته علمی نوپا در کشورمان فراهم شد؛ در این سالها روان شناسی و متعاقب آن مشاوره، به تدریج قلمرو کاربست خود را به بسیاری از حیطههای حیات فردی و اجتماعی مردمان این دیار بسط و گسترش یافته بگونهای که اینک کمتر حیطه اجتماعی، سازمانی، بین فردی و فردی را میتوان نشان کرد که در آن روانشناسان ایفای نقش نکرده باشند.
وی گفت: اینک گروهی از روان شناسان در قلمروهای آموزشی و یادگیری به معلمان و مربیان میآموزند تا فعالیتهای آموزشی و تربیتی خود را به نحوی سامان دهند که بهتر از همیشه به شکل گیری «شخصیت» و منش کودکان، نوجوانان و جوانان این سرزمین یاری رسانند. گروهی دیگر از آنان، به همراه مشاوران و روان پزشکان، در کلینیکها و درمانگاههای خصوصی و عمومی صبورانه و حرفهای چم و خم «کنار آمدن» با رنجهای ناگزیر زندگی و فروکاستن از آلام حاد و مزمن روان را به درمانجویان یاد میدهند. آنان با بهره جستن از دانش بالینی و مشاوره ای خویش روان یاری گیرندگان را شفا میبخشند و ذهن آنان را پذیرای تجارب نو و کامرواساز میکنند.
منتظر المهدی گفت: خدمات روان شناسان و مشاوران، به ویژه در این سالیان، بسیار فراتر از این دو قلمرو آموزشی و درمانی (تراپی) رفته است؛ هم اکنون دهها روانشناس در صنایع، کارخانجات، موسسات اجتماعی، سازمانهای نظامی و سازمان پلیس حضور دارند و با دانش روان شناختی خود (از روان شناسی اجتماعی گرفته تا روان شناسی صنعتی و سازمانی و روان شناسی نظامی و جز آن) به مدیران کمک میکنند تا منابع انسانی خویش را بگونهای به کار گیرند که هم رضایت و سلامت و انگیزش آنان فرونی یابد و هم بهره وری و عملکرد سازمان افزایش یابد.
وی بیان داشت: ما درسازمان پلیس بسیاری از موفقیتهای خود را مرهون تلاشهای حرفهای و مسئولانهی روان شناسان و مشاورانی هستیم که در جای جای این سازمان بزرگ (از پلیس آگاهی تا گزینش و دانشگاهها و مراکز آموزشی و کلانتریها و بیمارستانها و مراکز مشاوره و …) به ایفای نقش میپردازند و به گره گشودن از مشکلات مردم و کارکنان یاری میرسانند.
سردار سعید منتظرالمهدی افزود: حاصل تلاش بیش از ۱۸۰۰ مشاور در ۱۱۰۰ کلانتری و ۵۵ مرکز مشاوره، همانا صلح و سازش ۷۰ درصدی در پروندههای ارجاعی است؛ پروندههایی با اختلافات چندین ساله به دست و تدبیر روانشناسان و مشاورانِ معاونت فرهنگی و اجتماعی مستقر در کلانتریها و مراکز و دوایر مشاوره حل و فصل گردیده و در نهایت از حجم ورودی پروندهها به دستگاه قضایی کاسته شده است.
معاون فرهنگی اجتماعی فراجا خاطر نشان کرد: در انتها باید قدردانِ روان شناسان و مشاورانی باشیم که با ارائه دامنه وسیعی از خدمات حرفهای و تخصصی، سهم سترگی در پویایی و توسعه و سلامت جامعه دارند؛ همانانی که رنجمان را تسکین میبخشند و راه و روش خوشبخت زیستن، فضیلتمند بودن و شکوفا شدن را پیش رویمان قرار میدهند.
کد خبر 6092142